*Được đăng trên Oriental Daily – Bình luận vào ngày 23 tháng 2 năm 2025

*Phiên bản tiếng Hoa

Gần đây, một đoạn video ghi lại cảnh một phụ nữ Việt Nam tranh cãi với chủ quán cơm gà đã lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội, thu hút sự quan tâm và tranh luận sôi nổi từ cả cộng đồng người Hoa lẫn cộng đồng người Việt tại Malaysia. Người phụ nữ này không hài lòng khi chủ quán từ chối bán riêng bốn chiếc đùi gà cho mình. Ngày hôm sau, bà ta đã cố tình vu oan cho quán, quay video trên TikTok để cáo buộc rằng quán bán gà luộc mất vệ sinh bằng cách đặt một nhúm lông không rõ nguồn gốc lên món ăn.

Sự kỳ thị từ cộng đồng người Hoa

Như thường lệ, mỗi khi có tin tiêu cực liên quan đến người Việt Nam, mạng xã hội trong cộng đồng người Hoa lại xuất hiện nhiều bình luận công kích danh tính của người Việt. Nhiều cư dân mạng Hoa ngữ sử dụng những định kiến lâu đời về phụ nữ Việt Nam để mắng chửi người phụ nữ này, gọi bà là “gái mại dâm” hoặc “kẻ thứ ba phá hoại tình cảm.” Họ còn gán cho phụ nữ Việt hình ảnh những kẻ đào mỏ, cướp chồng, và dùng những từ miệt thị như “Gái Việt,”（越南妹） “Bà Già Việt,”（越南婆） thậm chí cả những biệt danh thô tục khác（越南鸡）. Một số bình luận yêu cầu người phụ nữ này “cút về Việt Nam” hoặc nghi ngờ tính hợp pháp của bà tại Malaysia. Có người còn kêu gọi tẩy chay toàn bộ người Việt.

Tuy nhiên, vẫn có một số người Hoa tỉnh táo, cho rằng đây chỉ là hành vi cá biệt và những người Việt mà họ quen biết đều rất tốt. Đồng thời, nhiều người Việt hiểu tiếng Hoa cũng tích cực lên tiếng thanh minh trong phần bình luận.

Cộng đồng người Việt tại Malaysia phản ứng ra sao?

Về phía cộng đồng người Việt, nhiều người cảm thấy xấu hổ vì hành động của người phụ nữ này. Những người biết nói tiếng Hoa nên bảo vệ uy tín của người Việt trong cộng đồng Hoa, thay vì hành động thiếu văn minh như vậy. Một số thương nhân Việt tại Malaysia đã tranh thủ vụ việc để quảng bá sản phẩm của mình. Cũng có người kêu gọi đăng tải hình ảnh đẹp về Tết Việt (Tết Nguyên Đán) để “che lấp” đi vụ bê bối này.

Đa phần người Việt muốn nhanh chóng cắt đứt liên hệ với vụ việc, thậm chí ban đầu còn phủ nhận người phụ nữ này là người Việt Nam.

Sự điên loạn này xuất phát từ đâu?

Hành vi của người phụ nữ này đáng bị lên án, nhưng cũng cần được thấu hiểu. Cách bà ta hành xử dường như chẳng khác nào “tự chui đầu vào rọ,” có phần bất thường, giống như một kiểu bộc phát cảm xúc điên cuồng. Những phiên tòa mạng thường chỉ dừng lại ở việc chỉ trích cảm tính và chế giễu, khiến chúng ta không có cơ hội đào sâu vào căn nguyên—tại sao bà ấy lại làm như vậy?

Những hành vi gần giống “cuồng loạn” này có thể phản ánh những mâu thuẫn sâu xa hơn, bao gồm thái độ và định kiến lâu đời của cộng đồng người Hoa đối với phụ nữ Việt Nam, cũng như những vấn đề nội tại trong cộng đồng người Việt tại Malaysia. Nếu không, tại sao lại có làn sóng miệt thị ngay sau sự việc này?

Định kiến từ người Hoa và chuỗi phân biệt trong cộng đồng người Việt

Không thể phủ nhận rằng cộng đồng người Hoa tại Malaysia từ lâu đã có những định kiến tiêu cực về phụ nữ Việt Nam. Trước đây, một influencer người Malaysia từng nhại giọng Việt để chế giễu phụ nữ Việt lấy chồng Malaysia vì tiền, khiến nhiều người Việt giận dữ.

Trên thực tế, trong các cuộc hôn nhân xuyên biên giới, phụ nữ Việt thường ở vị thế bất bình đẳng, thậm chí là nạn nhân của bạo lực gia đình. Họ không chỉ gánh vác trách nhiệm nội trợ, chăm sóc bố mẹ chồng, chồng con mà còn chịu áp lực từ sự phân biệt đối xử về sắc tộc và văn hóa.

Sau “sự kiện gà luộc,” một bộ phận cư dân mạng người Hoa tiếp tục đưa ra những lời lẽ phân biệt, quy chụp cả cộng đồng. Trong khi đó, nhiều phụ nữ Việt tại Malaysia lại vội vã cắt đứt quan hệ với người phụ nữ này vì tâm lý “xấu hổ,” lo sợ bị đánh đồng.

Cộng đồng người Việt dường như đã nội hóa một cách tiếp cận vấn đề: sở dĩ người Hoa có ấn tượng xấu về phụ nữ Việt là vì có những “con sâu làm rầu nồi canh” như thế này. Tuy nhiên, chính cách tư duy này lại khiến sự kỳ thị mang tính hệ thống càng trở nên trầm trọng hơn—chuỗi phân biệt trong nội bộ cộng đồng người Việt khiến hiểu lầm từ phía người Hoa càng sâu sắc, và dưới áp lực vô hình đó, một số phụ nữ Việt rơi vào trạng thái tuyệt vọng, dẫn đến hành vi “cuồng loạn.”

Hãy để sự điên loạn có được phẩm giá: Người phụ nữ này thực sự muốn tố cáo điều gì?

Chúng ta có nên dành cho những hành vi “điên loạn” này một không gian để thấu hiểu, từ đó nhìn ra vấn đề mang tính hệ thống? Người phụ nữ này cảm thấy mình bị “coi thường” vì điều gì? Vì danh tính người Việt Nam của bà, hay vì một lý do nào khác? Chúng ta không thể biết chắc.

Tuy nhiên, phản ứng của cộng đồng người Việt sau vụ việc cho thấy rõ một điều: họ sợ bị vạ lây, sợ bị người Hoa “coi thường.” Nếu hành vi của người phụ nữ này xuất phát từ sự nhạy cảm và lo lắng thái quá về danh tính Việt của mình, thì trên thực tế, bà ta và những người vội vã cắt đứt quan hệ với bà đang cùng bảo vệ một thứ—phẩm giá của căn tính dân tộc.

Người phụ nữ này có thể đã hành động theo tâm lý méo mó, nhưng nếu nhìn kỹ vào cách nói năng của bà, ta có thể thấy bà sử dụng những cấu trúc câu đặc trưng của người Hoa như “给他够够” (phải cho hắn một bài học). Việc bà chọn sử dụng tiếng Hoa để gây sự cho thấy rõ ràng bà đang nhắm vào cộng đồng người Hoa. Vậy rốt cuộc, bà thực sự muốn tố cáo điều gì? Bà nhắm đến ai? Chủ quán gà luộc kia sao? Hay là một thứ gì đó sâu xa hơn? Hành động bôi nhọ quán ăn bằng lông tóc có thực sự chỉ để gây sự chú ý không? Những điều ẩn sau hành vi “điên loạn” này vẫn còn là một bí ẩn.

Mối quan hệ môi răng giữa cộng đồng người Hoa và người Việt

Là một người mang dòng máu lai Hoa-Việt, mỗi khi chứng kiến những tin tức tiêu cực về cộng đồng người Việt, tôi luôn cảm thấy vô cùng phức tạp và trăn trở. Mối quan hệ giữa cộng đồng người Hoa và cộng đồng người Việt tại Malaysia thực chất giống như môi với răng—gắn bó chặt chẽ và không thể tách rời.

Với những người Việt cảm thấy xấu hổ vì sự việc này, tôi muốn nói rằng, cộng đồng của chúng ta có nhiều điều cần đối diện và hàn gắn. Nếu chúng ta coi những người có cùng số phận, ngôn ngữ và quê hương là một dân tộc, thì hãy yêu thương cả những bất hạnh và khổ đau, cả sự điên loạn lẫn sự văn minh.

Còn với những người Hoa vẫn còn định kiến với người Việt, tôi muốn nhắc rằng: có hàng chục ngàn phụ nữ Việt đã là mẹ của những công dân Malaysia—họ có thể là bạn bè, người thân của bạn, thậm chí là những người đã đóng góp cho xã hội Malaysia. Hãy ngừng dùng lời lẽ thô tục để vơ đũa cả nắm. Sự bao dung và tôn trọng văn hóa chung sống đa sắc tộc luôn là giá trị mà cộng đồng người Hoa Malaysia trân trọng—đừng đánh mất điều đó.